Blog

Moc odnawialnych źródeł energii w Polsce rośnie, ale produkcja energii elektrycznej i ciepła w kraju jest nadal zdominowana przez węgiel i stanowi największy wkład w emisje, wynika z raportu polskiego ośrodka analitycznego Forum Energii. Ośrodek opracował dane dotyczące polskiego sektora energetycznego za lata 2021 i 2022, pokazując, że choć rola węgla w produkcji energii spadła, to nadal stanowi on prawie połowę (45% w 2021 r.) wykorzystywanych źródeł energii.

Ogólnie rzecz biorąc, 85% energii w Polsce pochodziło z paliw kopalnych w 2021 roku. Oprócz węgla, ropa naftowa stanowiła 23%, a gaz kopalny 17%. Odnawialne źródła energii zapewniły 10% całkowitego zużycia energii, z czego aż 8% pochodziło z biomasy. Zespół ekspertów ostrzegł, że modernizacja polskiego sektora energetycznego jest bardzo powolna. "Gospodarka jako całość pozostaje wysoce energochłonna i coraz bardziej zależna od importu paliw kopalnych - teraz, gdy dostawy z Rosji zostały odcięte, a także z nowych, często politycznie niepewnych źródeł" - wyjaśnił.

Odnawialne źródła energii rosną w produkcji energii

Jeśli chodzi o produkcję energii elektrycznej, odnawialne źródła energii odgrywają w Polsce coraz większą rolę. Podczas gdy węgiel dominuje, stanowiąc prawie trzy czwarte (70,7%) produkcji energii w 2022 r., źródła odnawialne były drugim co do wielkości czynnikiem, stanowiąc około jednej piątej (20,6%).

Wiatr odpowiadał za ponad połowę tego udziału, a fotowoltaika za jedną czwartą. Ogółem w 2022 r. odnawialne źródła energii wyprodukowały 36,8 terawatogodzin (TWh) energii elektrycznej, czyli o 20% więcej niż w 2021 r. Produkcja z fotowoltaiki wzrosła o 4 TWh, czyli o 102%, a z lądowej energetyki wiatrowej o 3 TWh, czyli o 19%.

W międzyczasie osiągalna moc odnawialnych źródeł energii w Polsce - co by się stało, gdyby wszyscy producenci byli razem online - wzrosła do 38,3%, przebijając osiągalną moc węgla kamiennego. Elektrownie odnawialne nie mogą jednak działać w tym samym czasie, ponieważ są zależne od warunków pogodowych, takich jak świecące słońce lub wiejący wiatr, co oznacza, że ich efektywny wkład jest niższy.

Powolny postęp w redukcji emisji

Utrzymująca się dominacja węgla oznacza, że Polska jest nadal jednym z najbardziej wysokoemisyjnych systemów energetycznych w Europie. Po dodaniu emisji ze spalania paliw w gospodarstwach domowych, sektor energetyczny i ciepłowniczy odpowiada za prawie połowę polskich emisji.

Jednocześnie, od 1990 r. kraj zmniejszył emisje o 15,7%, w porównaniu do średniej UE wynoszącej 29%. I choć Polska nadal emituje znacznie mniej niż niektóre kraje UE, takie jak Niemcy, redukcja emisji jest wolniejsza. Na przykład w ciągu ostatnich trzech dekad Niemcy ograniczyły emisje o 38,7%, podczas gdy Czechy o 39,8%, a Słowacja o 44,4%. Podobnie jak w innych krajach UE, emisje w Polsce również wzrosły w 2022 r., o 0,3% w porównaniu z 2021 r.

Polska coraz bardziej uzależniona od importu

Raport Forum Energii pokazuje również wzrost zależności Polski od importu energii, ze względu na rosnące zapotrzebowanie w ciągu ostatniej dekady i spadek krajowej podaży surowców wykorzystywanych do produkcji energii. Import ten wzrósł do rekordowych 43% w 2021 r., z 31% dekadę wcześniej. Zwiększona zależność naraża Polskę na wyższe ceny i mniejsze bezpieczeństwo energetyczne, ponieważ światowe rynki paliw kopalnych pozostają napięte i niestabilne. W 2022 r. koszty importu ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla kamiennego do Polski gwałtownie wzrosły, osiągając rekordowy poziom 193 mld zł (42,6 mld euro), czyli prawie dwukrotnie więcej niż w 2021 r.

Potrzeba więcej działań, aby przekształcić sektor energetyczny

Aby naprawdę przekształcić polski sektor energetyczny, think tank wezwał do przyjęcia realistycznych celów energetycznych, aby zmotywować uczestników rynku do inwestowania, zaspokojenia rosnącego popytu i nadrobienia wycofywanych mocy kopalnych.

"Kluczowe jest, aby rząd, aktualizując politykę energetyczną i Krajowy Plan Działań w zakresie energii i klimatu, spojrzał holistycznie na bilans energetyczny całej gospodarki - z punktu widzenia zapotrzebowania na energię" - powiedziała Joanna Mackowiak-Pandera, prezes Forum Energii. "Trzeba zadać pytania: ile węgla, gazu, ropy potrzebujemy nie tylko w samej energetyce, ale w całej gospodarce - przemyśle, usługach, gospodarstwach domowych, ciepłownictwie?". "Oczywiste jest, że możemy zmniejszyć ich zużycie poprzez efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii" - dodała.